افکار جامعه و عقول بشر کسى را که در راه یارى حق، فداکارى و از خودگذشتگى نشان دهد مالک تمام عظمت ها و فضایل مى دانند و هرچه درجه فداکارى عالیتر و خالص تر باشد عظمت شخصیت او در دل ها بیشتر مى شود. در این میان، فداکارى بی‌مانند سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السّلام بقدرى پایه او را بالا برده که در هر میدان مقایسه و مسابقه مى تواند با همین یک صفت از صاحب هر خُلق کریم سبقت گیرد.
آری، ظهور آن استقامت و شجاعت و پایدارى و مناعت از هیچکس قابل تحقق نیست مگر آنکه در نواحى دیگر اخلاق نیز عظیم و برجسته و ممتاز باشد. ایمان و معرفت، یقین، بصیرت، توکل و اعتماد بر خدا، زهد و صبر باید بحد اعلا و وفور در شخص وجود داشته باشد تا بتواند مظهر آن آیات عظیمه و عجیبه گردد.
علائلى مى گوید: ما عظمائى را که مى شناسیم هر کدام از جهتى با عظمت بوده اند یکى از جهت شجاعت و یکى از ناحیه مردانگى، و دیگرى براى زهد، و یکى از جهت فداکارى، و یکى از ناحیه علم; اما عظمت در هر لباس و از هر جهت و در هر نمایش انسانى به قسمى که سرچشمه هر عظمت و نمونه بزرگوارى در هر شکل و قیافه باشد که مردم او را ببینند، منحصر به شخص حسین - علیه السّلام - است. مردى که از هر نظر به او نگاه کنى، و بهر جهت که او را ببینى عظمت و بزرگى ببینى، مردى است که مجمع عظمتها و مرکز اقتران بزرگى هاست. مردى که از عظمت نبوت محمد - صلی الله علیه وآله - و عظمت مردانگى على - علیه السّلام - و عظمت فضیلت فاطمه - علیهاالسّلام - به وجود آمده، نمونه عظمت انسانى و نشان نشانه هاى آشکار بزرگى است. پس یاد او و ذکر حالات او فقط یاد و ذکر یک مرد بزرگ نیست بلکه یاد و تذکار انسانیت جاویدان است. (1)
عقاد مى گوید:
حسین - علیه السّلام - پنجاه و هفت سال زندگى کرد. او با این که دشمنانى داشت که هیچ امتناعى از خلاف واقع گفتن نداشتند، هیچ یک از آنان براى او عیبى پیدا نکرد و هیچ کس عظمت ها و فضایل او را نتوانست منکر شود. حتى وقتى که نامه عتاب آمیز حسین - علیه السّلام - به معاویه رسید و اطرافیانش به او گفتند که نامه توهین آمیز به حسین - علیه السّلام - بنویسد، چنین پاسخ داد: من در على - علیه السّلام - چیزى یافتم که درباره او ]مغالطه و افترا[ به راه بیندازم، ولى درباره حسین - علیه السّلام - هیچ چیز قابل سفسطه اى نمى بینم.(2)
بهترین نشانه زهد کامل و خوار شمردن دنیا همان فداکارى و گذشت آن امام مجاهد مظلوم از جان خود و جوانان و برادران و اصحاب و یاران، و تن دادن به آن همه مصیبت و بلا بود. اگر دنیا و مال و نعمت آن، در نظر کسى بى قدر و ارزش نباشد نمى تواند اینگونه در راه حق و یارى دین خدا و بزرگداشت هدف عالى خود پایدارى و استقامت ورزد
و هم او گفته است: کربلا امروز حرمى است که مسلمانان آن را براى عبرت و یاد بود و غیر مسلمین براى مشاهده و تماشا، زیارت مى کنند ولى حق اینست که کربلا باید زیارتگاه هرکسى باشد که براى نوع بشر نصیبى از قدس و فضیلت مى شناسد ... ، هر کس به اعمال او در کربلا نگاه کند گمان مى کند میان اخلاق شریفه او مسابقه اى برقرار شده پس نمى توان دانست حسین - علیه السّلام - در شجاعتش شجاعتر یا در صبرش شکیباتر یا در کرمش کریمتر یا در ایمان و غیرتش بر حق بیشتر بود.(3)
با اینکه وصف عظمت هاى وجود امام حسین علیه السّلام از عهده ما خارج است و نباید توقع داشت کسى بتواند آن همه عظمت را توصیف نماید; با این حال برخى از نواحى کمال اخلاقى و علمى آن حضرت را جداگانه بطور اختصار یاد مى کنیم تا معلوم شود آن وجودی که مظهر کامل عظمت، استقامت، و صبر و فداکارى در راه حق شد، صاحب تمام عظمتهاى انسانى و مرکز همه بزرگواریها بود.
دانش و بصیرت
اخبارى که حاکى از علم و ذوق سرشار، قوت فطانت، استعداد و قریحه و استحکام منطق امام حسین علیه السّلام است، بیشتر از اینست که شمرده شود، آن حضرت به نوعى در مسائل علمی اظهار نظر مى کرد و فتوا مى داد که موجب تحیر مردم مى شد، تا حدّى که عبدالله بن عمر در حق او گفت:
«اِنَّهُ یَغْرُّ الْعِلْمَ غَرّاً»(4)
در حالات سیدالشهداء علیه السّلام هرچه انسان دقیقتر شود بیشتر به این رمز مى رسد که یک بصیرت خارق العاده و بینش غیبى در امر دین راهنماى آن حضرت بوده است. علم و دانش آن حضرت از احتجاجات او با دشمنان بخصوص معاویه و مروان، و نامه هائى که به معاویه مرقوم فرموده و خطبه هائى که به مناسباتى انشاء نموده و از دعاى عرفه، و دعاهاى دیگر که از آن حضرت در کتابهاى شیعه و سنى نقل شده ظاهر و آشکار است.
معاویه وقتى مى خواست حلقه علم و تدریس امام و مجمع مردم را در گرد شمع وجود آن حضرت در مسجد پیغمبر صلّى الله علیه و آله معرفى کند به مردى از قریش مى گوید:
« فَتِلْکَ حَلْقَةُ اَبیعَبْدِ اللهِ مُۆْتَزِراً اِلى اَنْصافِ ساقَیْهِ»(5)
علائلى مى گوید: معاویه که خود را با آنچه او را احاطه کرده از تاریکیهاى زخارف و زیورها و پادشاهى دنیا مى بیند، و حسین - علیه السّلام - را مى بیند با آنچه او را احاطه کرده از حقیقت عظمى، پس نسبتى مثل عدم و وجود مى بیند و مقصودش از این کلام این است که: دنیا با همه اسباب عظمتهایش در درگاه حسین - علیه السّلام - جمع شده و تمام افتخارات براى او فراهم آمده مثل آنکه تمام دنیا در یک مکان جمع شده باشد.
عبادت و بندگی
اگر کسى بخواهد حال دعا و پرستش و مسکنت آن حضرت را در درگاه خدا بداند به همان دعاى معروف عرفه رجوع کند کافى است. لکن با این حال عبدالله بن زبیر در وصف عبادت او گفت:
«لَقَدْ کانَ قَوّاماً بِاللَّیْلِ صَوّاماً بِالنَّهارِ»
آری، در شبانه روز هزار رکعت نماز به جا مى آورد، و بیست و پنج مرتبه پیاده حج گذارد. (6)
کربلا امروز حرمى است که مسلمانان آن را براى عبرت و یاد بود و غیر مسلمین براى مشاهده و تماشا، زیارت مى کنند ولى حق اینست که کربلا باید زیارتگاه هرکسى باشد که براى نوع بشر نصیبى از قدس و فضیلت مى شناسد
علائلى مى گوید: در آنچه از اخبار و تاریخ حسین - علیه السّلام - نزد ما است مى بینیم که حسین - علیه السّلام - کمال مواظبت را در تأسّى به جدش داشت، بطورى که از همه جهات و نواحى نمونه کامل پیغمبر بود، و آنچنان از دنیا و نعمتهاى آن دل کنده بود که وقتى به امام زین العابدین - علیه السّلام - گفته شد چه کم اند فرزندان پدرت؟ در پاسخ فرمود: عجب دارم چگونه صاحب فرزند شد و حال اینکه از نماز و عبادت در شب و روز فارغ نبود پس کسى که چنین باشد کجا فرصت آن دارد که به زنان بپردازد.
اما همین کسى که همه حالات، و سکون، و حرکت، و فکر و تأملاتش الهى بود مى بینیم که در جهاد فداکارانه شمشیر مى زد، و از خود گذشته بود، و هیچ کار و تکلیفى او را از وظیفه و تکلیف دیگر باز نمى داشت.(7)
زهد و بریدگی از دنیا
بهترین نشانه زهد کامل و خوار شمردن دنیا همان فداکارى و گذشت آن امام مجاهد مظلوم از جان خود و جوانان و برادران و اصحاب و یاران، و تن دادن به آن همه مصیبت و بلا بود. اگر دنیا و مال و نعمت آن، در نظر کسى بى قدر و ارزش نباشد نمى تواند اینگونه در راه حق و یارى دین خدا و بزرگداشت هدف عالى خود پایدارى و استقامت ورزد تا به حدّى که بدن قطعه قطعه عزیزانش را ببیند و صداى ناله کودکانش را از زحمت تشنگى بشنود و گریه زن و بچه، دل پر از مهر و عاطفه او را به درد آورد و بر پیکرش آن همه زخمهاى کارى وارد شود ولى در یارى دین خدا ثابت و پا برجا بماند و در مقابل باطل نرمش نشان ندهد و مانند کوه تمام این مصائب او را تکان ندهد.
علائلى مى گوید: حسین - علیه السّلام - به کلّ وجود و تمام هستیش از دنیا رو گردانده بود. حسین - علیه السّلام - در این ناحیه، بزرگ و یگانه بود، زندگى دنیا را خوار مى شمرد، و از مرگ بیم و هراسى نداشت، و بجز برهان پروردگارش که همه چیز را فداى آن مى کرد به هیچ چیز نظر ندوخت.(8)
پی نوشت:
1) سمو المعنى فى سمو الذات، ص 104 تا 106.
2) ابوالشهداء، ص 73.
3) همان، ص 154 و 150 و 159.
4) سمو المعنى، ص 148
5) همان، ص 98 نقل از تاریخ ابن عساکر، ج 4، ص 322.
6) استیعاب، ج 1، ص 382. اسدالغابه، ج 2، ص 20 . تذکرة الخواص، ص 244. تاریخ یعقوبى، ج 2، ص 219. تاریخ ابى الفداء، ج 2، ص 107.
7) سمو المعنی، ص 102.
8) همان، ص 119 و 102.
منبع: تبیان
با عنایت به اینکه نظرات و پیشنهادات شما کاربران گرامی در بهبود خدمات رسانی پایگاه اینترنتی دی ال سل نقش کاملا موثری ایفا می کنند لذا صمیمانه از شما خواهشمندیم با عنایت به حدیث «مومن آیینه مومن است» ، شما نیز آیینه ما باشید و با یادآوری نقاط ضعف و قوت پایگاه اینترنتی دی ال سل، ما را از این امر محروم نفرمایید.
چند نکته مهم:
• نظرات شما پس از بررسی و بازبینی توسط گروه مدیریت برای نمایش در سایت منتشر خواهد شد.
• نظرات تکراری و تبلیغاتی، تائید نمی شوند و امتیازی هم به آنها تعلق نخواهد گرفت.
• در صورتی که نظر شما نیاز به پاسخ دارد، پاسخ خود را در ذیل همان موضوع دنبال فرمایید.