زهد و ایثار حضرت زهرا (س)

 با توجه به اینکه حب دنیا سرچشمه‏ى همه‏ى گناهان است، چنانکه در حدیث معروف نبوى آمده «حب الدنیا رأس کل خطیئة» و همه‏ى تجربیات و مشاهدات ما نیز نشان مى‏دهد اوزها، جنایتها، ظلمها، و ستمها، دروغها، خیانتها به خاطر همین دلبستگى شدید به مال، مقام و شهوت صورت مى‏گیرد، روشن مى‏شود که زهد و وارستگى پایه‏ى اصلى تقوا و پاکى و صلاح است.

ولى «زهد» به معنى ترک دنیا و رهبانیت و بیگانگى از اجتماع نیست، بلکه حقیقت زهد همان آزادگى و عدم اسارت در چنگال دنیاست.
«زاهد» کسى است که اگر تمام دنیا را در اختیار داشته باشد دلبسته و وابسته به آن نباشد. اگر یک روز ببیند رضاى خدا در این است که از همه‏ى آن چشم بپوشد، به این معامله حاضر باشد، و از جان و دل بگوید: هر دو عالم را به دشمن ده که ما را دوست بس.
و اگر یک روز حفظ آزادگى و شرف و ایمان در چشم‏پوشى از مال و جان و زندگى بود فریاد «هیهات منا الذلة» بلند کند.
و به گفته‏ى قرآن مجید زاهد کسى است که نه بر گذشته و آنچه از دست داده تأسف بخورد، و نه از آنچه فعلاً در اختیار دارد زیاد خوشحال باشد:
(لیکلا تأسوا على ما فاتکم و لا تفرحوا بما آتیکم)

این بخاطر آن است که براى آنچه از دست داده‏اید تأسف نخورید، و به آنچه به شما داده است دلبسته و شادمان نباشید.
با این فراز کوتاه به سراغ شخصیت فاطمه علیهاالسلام در این زمینه از دیدگاه احادیث پیغمبر اکرم صلى اللَّه علیه و آله و سلم در کتب دیگران مى‏رویم:
 ابن‏حجر و دیگران در روایتى از پیغمبر اکرم صلى اللَّه علیه و آله و سلم نقل کرده‏اند: او هنگامى که از سفر بازمى‏گشت نخست به سراغ دخترش فاطمه زهرا علیهاالسلام مى‏آمد، و مدتى نزد او مى‏ماند، ولى یک بار براى فاطمه زهرا علیهاالسلام دو دستبند از نقره و همچنین یک گردن‏بند و دو گوشواره ساخته بودند، و پرده‏اى بر در اطاق آویزان کرده بود.
هنگامى که پیامبر صلى اللَّه علیه و آله و سلم وارد شد و این منظره را دید بیرون آمد در حالى که آثار غضب در چهره‏اش نمایان بود، به مسجد آمد و بر منبر نشست.
فاطمه علیهاالسلام دانست که ناخشنودى پیغمبر صلى اللَّه علیه و آله و سلم به خاطر همان مختصر زینت است، همه را نزد پدر فرستاد تا در راه خدا صرف کند.
هنگامى که چشم پیامبر صلى اللَّه علیه و آله و سلم به آن افتاد سه بار فرمود:
«فعلت، فداها ابوها»
فاطمه آنچه را که مى‏خواستم انجام داد، پدرش به فدایش باد.

واضح است یک جفت دستبند نقره و گردن‏بند و گوشواره‏اى از نقره چندان بهائى ندارد، و از آن بى‏بهاتر پرده‏ى ساده‏اى است که انسان بر در اطاق بیاویزد، ولى پیغمبر اکرم صلى اللَّه علیه و آله و سلم همین را دون شأن فاطمه مى‏شمرد، و افتخار و فضیلت او را در سجایاى انسانیش مى‏دانست.
فاطمه علیهاالسلام این درس را از محضر پدر بخوبى آموخت، هم زرق و برق دنیا را ترک گفت و خود را اسارت آن رهائى بخشید، و هم آنچه داشت در راه خدا و بندگان محروم صرف کرد.
در حدیثى که سابقاً از «حلیةالاولیاء» (تحت شماره‏ى 3) نقل کردیم، خواندیم که فاطمه زهرا علیهاالسلام حتى پوشش کافى در خانه براى آمدن میهمانهاى نامحرم نداشت که پیغمبر اکرم صلى اللَّه علیه و آله و سلم عباى خود را به او داد تا خود را بپوشاند و آماده براى آمدن میهمانان جهت عیادت او در بیماریش گردد.
داستان جهیزیه‏ى فاطمه علیهاالسلام و مراسم شب زفاف او که در نهایت سادگى برگزار شد دلیل روشن دیگرى بر زهد و وارستگى کامل اوست.
خدمات او در خانه‏ى على علیه‏السلام تا آنجا که با یک دست گندم را براى پختن نان آسیاب مى‏کرد، و با دست دیگر طفلش را در آغوش مى‏گرفت، همه شاهد گویاى مقام زهد اوست، گواه این معنى حدیث زیرا است:

 ابونعیم اصفهانى چنین نقل مى‏کند:
«لقد طحنت فاطمة بنت رسول‏اللَّه صلى اللَّه علیه و آله و سلم حتى مجلت یدها، وربا، و اثر قطب الرحى فى یدها»
فاطمه دختر رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله و سلم آنقدر با دست خود آسیاب کرد که دستش تاول زد، و ورم کرد، و آثار دستاش در دستش نمایان گشت.
در «مسند احمد» که از معروفترین منابع اهل سنت است از انس بن مالک چنین نقل شده که: روزى بلال براى نماز صبح، دیر به خدمت پیغمبر صلى اللَّه علیه و آله و سلم آمد، رسول خدا فرمود: چرا دیر آمدى؟
عرض کرد: از کنار خانه‏ى فاطمه علیهاالسلام مى‏گذشتم در حالى که با دست خود آسیا مى‏کرد، و کودکش گریان بود، گفتم: اگر اجازه فرمائى من آسیا مى‏کنم و شما کودک را آرام کنید، و اگر اجازه فرمائید من کودک را آرام مى‏کنم و شما آسیا کنید.
او گفت: من نسبت به فرزندم از تو مهربانترم، (و من مشغول آسیا کردن شدم و او کودکش را آرام کرد) و این امر باعث تأخیرم شد.
پیغمبر اکرم صلى اللَّه علیه و آله و سلم فرمود:
«فرحمتها رحمک اللَّه»

تو نسبت به فاطمه رحم و محبت کردى، خداوند تو را مشمول رحمتش کند!
فضائل اخلاقى بانوى اسلام از جمله شجاعت و شهامتش در مقام دفاع از پیغمبر اکرم صلى اللَّه علیه و آله و سلم در مقابل مشرکان مکه، و آمدنش به میدان احد براى بستن زخمهاى پیغمبر اکرم صلى اللَّه علیه و آله و سلم مطلبى است که بر کسى پوشیده نیست، و در احادیث گذشته اسناد و مدارک آن آمد.
او از لحظه‏ى تولد در مسیر عبودیت و بندگى خدا بود و این امر تا آخرین لحظات عمرش ادامه داشت، حدیث زیر شاهد گویاى این معنى است:
 در داستان تولد بانوى اسلام فاطمه زهرا علیهاالسلام و انعقاد نطفه او از میوه بهشتى و آمدن چهار زن با شخصیت جهان- همچون مریم و...- به هنگام تولد او آمده است:
«فولدت فاطمة علیهاالسلام فوقعت حین وقعت على الارض ساجدة»

به اینگونه فاطمه متولد شد و در حین تولد براى خدا سجده کرد.
 مقام عفت او به آن حد بود که در همان کتاب از اسماء بنت عمیس داستان عجیبى به این شرح نقل شده است:
روزى فاطمه علیهاالسلام به من فرمود: من از کار مردم مدینه که زنان خود را بعد از وفات به صورت ناخوشایندى براى دفن مى‏برند، و تنها پارچه‏اى بر او مى‏افکنند که حجم بدن از پشت آن نمایان است ناخرسندم.
اسماء گفت: من در سرزمین حبشه چیزى دیده‏ام که با آن جنازه‏ى مردگان را حمل مى‏کردند، سپس شاخه‏هائى از درخت نخل را برداشت و به صورت تابوت مخصوصى درآورد که پارچه‏اى را روى چوبهاى آن مى‏افکندند، و بدن را درون آن مى‏گذاردند،به گونه‏اى که بدن پیدا نبود.
هنگامى که فاطمه بانوى بزرگ اسلام علیهاالسلام آن را مشاهده کرد فرمود: بسیار خوب و عالى است (و هنگامى که من از دنیا رفتم مرا با آن بردارید)...
و در ذیل همین حدیث آمده است: هنگامى که فاطمه علیهاالسلام چشمش به آن افتاد تبسم فرمود، و این تنها تبسم او بعد از وفات پیغمبر اکرم صلى اللَّه علیه و آله و سلم بود.

نوشتن دیدگاه