دفاع مقدس در آینه آمار

وضعیت ادوات و نیروی نظامی
یکسال مانده به پیروزی انقلاب اسلامی با شدت گرفتن اعتراض  های مردم و تظاهرات میلیونی آنها، شاه فرصت خرید و وارد کردن سلاح  های سنگین را نداشت و تنها سلاح  هایی که در این مدت وارد کشور می  شد ابزار شکنجه و سلاح  های سبکی بود که بر علیه مردم به کار گرفته می  شد. ایران تا دو سال و هفت ماه پس از انقلاب نیز، امکان ارتقاء   نیروهای مسلح و تسلیحات خود را نداشت و درگیر جنگ  های داخلی بود ولی عراق با کمک 36 کشور با سرعت و بدون هیچ محدودیتی ارتشی قدرتمند آماده کرده بود.
گذشته از برتری عراق در تعداد سلاح  های موجود، آنها از نظر کیفیت سلاح  ها نیز از ایران برتر بودند؛ به عنوان مثال علاوه بر آمریکا، فرانسه هواپیماهای فوق مدرن سوبراتاندارد خود را به عراقی  ها اجاره داده بود؛ یا روسیه انواع هواپیماهای ساخت روز خود مثل میگ و سوخو را بدون کمترین محدودیت در اختیار عراق قرار می  داد. اما ایران چون در محاصره نظامی دنیا بود، امکان خرید هواپیماهای جدید و مدرن را نداشت.
در مورد نیروی انسانی هم با توجه به اینکه جمعیت کشور عراق کمتر از نصف جمعیت ایران بود در طول جنگ این کشور همواره از نیروی انسانی بیشتری برخوردار بود. این برتری عراق دو دلیل داشت: یکی اینکه صرف نظر از سربازان عراقی، سربازان کشورهای دیگر عربی هم در کنار ارتش عراق علیه ایران می  جنگیدند. از طرف دیگر حضور در جبهه های جنگ در ایران داوطلبانه بود، یعنی اجباری در اینکه حتماً همه جوانان در جبهه  ها حاضر شوند، نبود؛ غیر از سال آخر جنگ که اعزام به دوره سربازی و حضور 20% از کارکنان واجد شرایط جسمانی ادارات دولتی در جنگ اجباری شد.

آمار ادوات و نیروی نظامی
آمار تسلیحاتی و نیروی نظامی دو کشور در آخر جنگ بیانگر بخشی از این نابرابری تسلیحاتی و نیروی نظامی دو کشور است.
هواپیمای جنگی: موجودی ایران: 200 فروند؛ موجودی عراق: 610 فروند + 90 فروند هواپیمای آمریکایی و اروپایی که در ناوهای این کشورها در خلیج فارس بودند.
هلی کوپتر (بالگرد): موجودی ایران: 300 فروند؛ موجودی عراق: 325 فروند+تعدادی بالگرد که درناوهای کشورهای غربی درخلیج فارس بود.
تانک و خودروی زرهی: موجودی ایران: 1050 دستگاه؛ موجودی عراق: 6230 دستگاه.
توپخانه دور برد: موجودی ایران: 600 دستگاه؛ موجودی عراق: 3900 دستگاه.
نیروی نظامی: موجودی ایران: 655000 نفر؛ موجودی عراق: 800000 نفر.

 خسارت عراق
1. هواپیما: 238 فروند 2. هلی  کوپتر (بالگرد) 91 فروند 3. زرهی 7360 دستگاه 4. توپخانه 965 قبضه 5. نیروی انسانی 410000 نفر.1

شهدا
تعداد کل شهدای رزمندگان اسلام در جنگ تحمیلی عراق بر ایران، طی آخرین آمار 188015 (صد و هشتاد و هشت هزار و پانزده) نفر اعلام شده است.2
در جنگ تحمیلی ۱۷۲۰۵۶ نفر در جبهه  ها و ۱۵۹۵۹ نفر در بمباران شهر  ها به شهادت رسیدند.
در بین شهدای دفاع مقدس: شهدای معلم سه هزار و هفتصد و بیست و هشت نفر؛ شهدای دانش آموز سی و شش هزار و صد و شصت و هفت نفر؛ شهدای روحانی دو هزارو هفتصد و پنجاه و هفت نفر؛ شهدای ارتش چهل و هشت هزار نفر؛ شهدای بسیجی هشتاد و پنج هزار و دویست و بیست و دو نفر بوده  اند.
شهدای اقلیت های دینی: هشتاد و هشت نفر مسیحی؛ شانزده نفر کلیمی؛ و نه نفر زرتشتی بودند.
میانگین سن شهدا، ۲۲ سال بوده است.
۴۴% از شهدا دارای میانگین سنی بین ۱۶ تا ۲۰ سال بوده  اند.
۷۱% از شهدا مجرد بوده  اند.
تقریبا بیست هزار تن از شهدا از اسماء "الله"، چهل و پنج هزار تن "محمد"، سی هزار تن "علی"، بیست هزار تن "رضا"، سیزده هزار تن "حسین"، پنج هزار و چهارصد تن "اکبر"، و سه هزار و پانصد تن "اصغر" برخوردار بوده  اند.
در طول ۸ سال دفاع مقدس ۲۲۸۰۸ نفر امدادگر و ۲۲۷۶ نفر پزشک زن به جبهه  ها اعزام شدند. در فهرست شهدای جنگ تحمیلی، نام چهار هزار و سیصد و شصت و سه نفر شهیده زن به چشم می  خورد که بیشتر آنها در بمباران و موشک باران شهرها به شهادت رسیدند.

جانبازان
در طول هشت سال دفاع مقدس، سیصد و بیست هزار نفر از رزمندگان اسلام جانباز شدند.
در حال حاضر صد هزار جانباز شیمیایی در کشور وجود دارد. حدود هشت هزار جانباز نیز در شرایط بحرانی می  باشند.
در حال حاضر در کشور بیش از پنج هزار زن جانباز وجود دارد که از این میان سه هزار نفر بالای ۲۵  % جانبازی دارند.

آزادگان
در طول هشت سال دفاع مقدس حدود چهل و پنج هزار نفر از رزمندگان اسلام به اسارت نیروهای عراقی در آمدند که مردم به آنها لقب آزادگان دادند.

مفقودالاثر
در طول هشت سال دفاع مقدس حدود بیست و پنج هزار نفر مفقودالاثر شدند که تا  کنون پیکر مطهر نزدیک به بیست هزار تن از آنها در عملیات  های متعدد تفحص پیدا شده است.
 
عملیات
رزمندگان اسلام در طول هشت سال دفاع مقدس، بیش از 200 عملیات بزرگ و کوچک انجام دادند؛ یعنی هر دو هفته یک عملیات. بخشی از این عملیات برای بیرون راندن متجاوزان از خاک ایران بود و تا بهار سال 1361 به طول انجامید و در خرداد ماه سال 1361 با بازپس  گیری خرمشهر قسمت عمده مناطق اشغال شده ایران آزاد شد و فقط چند منطقه در مرزهای غربی در اختیار ارتش عراق ماند.
پس از این، نیروهای ایران وارد خاک عراق شدند و به دلایل زیر به تعقیب متجاوزین پرداختند:
1. عراقی  ها از این مناطق با موشک و سلاح  های دوربرد شهرهای مرزی ایران را مورد هدف قرار می دادند و روزانه تعداد زیادی از هموطنان ما را به شهادت می  رساندند.
2. هنوز چند شهر ایران در قسمت غربی مثل نفت شهر، مهران و... در اشغال عراق بود.
3. تجربه نشان می  داد صدام وقتی ضعیف است و توان حمله و اشغال شهرهای ایران را ندارد صلح دوست می  شود و ادعای صلح و آشتی می      کند اما وقتی قدرتمند می  شود تنها فکری که دارد حمله، ویرانی و کشتار است. به همین جهت برای باز داشتن صدام از حمله دوباره و اشغال شهرهای ایران، رزمندگان اسلام بخش  هایی از خاک عراق را از سلطه صدام آزاد کردند که مردم آن شهرها با نقل و شیرینی از آنها استقبال نمودند.
4. دلیل دیگر، میلیاردها تومان خساراتی بود که عراق به مردم و اقتصاد کشورمان وارد کرده بود و باید حاکمان عراق این خسارات را پرداخت می  کردند.
5. مهمتر از همه اگر رزمندگان ایران از مرزهای بین المللی گذر نمی  کردند و در آنجا از کشور دفاع می  کردند، علاوه بر مشکلات ذکر شده، زورمندان جهان که سازمان ملل متحد درسلطه آنهاست، هیچگاه اجازه نمی  دادند قطعنامه  ای تصویب شود که متجاوز بودن عراق را اعلام و با این کار زمینه ادعای خسارت از سوی ایران فراهم شود.
پس رزمندگان ما با ورود به خاک عراق هم فرصت سازماندهی و حمله را از عراقی  ها   گرفتند، هم شرایط را برای رسیدن کشورمان به حقوق خود مساعد کردند.

جنایات جنگی عراق
1 . حمله شیمیایی؛ عراق در طول جنگ ۳۵۰۰‬ بار به ایران حمله شیمیایی کرد که ‪ ۳۰‬مورد از آنها در مناطق مسکونی بوده  است. نخستین نقطه جغرافیایی ایران که قربانی سلاح  های شیمیایی عراق شد منطقه  ای بین هلاله و نی  خزر در ‪ ۵۰‬کیلومتری غرب ایلام بوده  است. با بیش از صدهزار قربانی ناشی از جنگ شیمیایی عراق بر ضد ایران در طول هشت سال جنگ تحمیلی، ایران یکی از بزرگ  ترین قربانیان سلاح  های کشتار جمعی می  باشد. بر اساس گزارش  های بنیاد شهید ایران، تخمین رسمی شهروندان غیرنظامی که به سلاح  های شیمیایی آلوده شده  اند و کودکانی که بر اثر آن آلوده شده  اند را در بر ندارد. بسیاری از آنان به بیماریهای خونی، ریه و پوستی مبتلا شده  اند.
بمباران شیمیایی شهر سردشت توسط عراق در ۷ تیر ۱۳۶۶ فجیع  ترین تهاجم از این نوع بود که سبب کشته و مجروح شدن عدهٔ بسیاری از مردم غیرنظامی شد. جمهوری اسلامی ایران شهر سردشت را نخستین شهر قربانی جنگ افزارهای شیمیایی در جهان بعد از بمباران هسته  ای هیروشیما نامید. وحشیانه  ترین مورد استفاده در اسفند ۱۳۶۶، در حلبچه بوده  است که وسیع  ترین مورد استفاده از جنگ افزارهای شیمیایی از زمان جنگ جهانی اول تاکنون به شمار می  رود؛ که حداقل ۵۰۰۰ تن از مردم کُرد و مسلمان این شهر را کشته و ۷۰۰۰ تَن دیگر را مجروح کرد.
طارق عزیز معاون نخست وزیر و وزیر امور خارجه عراق درسال۱۹۸۶ درجریان سفر رسمی سه روزه خود به برزیل اعتراف کرده بود که عراق درجنگ علیه ایران بارها و در موارد مختلف از سلاح  های شیمیایی استفاده کرده  است.
2. حمله به مناطق مسکونی و کشتار غیر نظامیان؛ حمله عراق به مناطق مسکونی و غیر نظامی از روز سوم جنگ شروع شد. مردم اهواز در ۲ مهر ۱۳۵۹ شاهد بمباران خانه  هایشان توسط میگ  های عراقی بودند. اهالی دزفول نیز که در طول جنگ بارها شاهد بمباران و موشک باران شهرشان بودند، اولین بار در تاریخ ۱۶ مهر ۱۳۵۹ مورد هجوم ۴ فروند میگ عراقی واقع شدند. در این حمله ۷۰ نفر ساکنان شهر شهید و ۳۰۰ نفر زخمی و خسارات فراوانی به تاسیسات شهری وارد شد.
در کنار بمباران هوایی، حملات موشکی نیز آغاز شد. موشک  های زمین به زمین (SCUDB)و (FRAG) تلفات جانی سنگینی برجای گذاشت. نیروهای نظامی ایران تا تاریخ ۱۳۶۳/۳/۱۰ از بمباران مناطق مسکونی عراق خودداری کردند؛ ولی متعاقب صدور اعلامیه ارتش عراق در تاریخ مذکور مبنی بر تهدید رسمی ساکنان شهرهای مرکزی ایران به بمباران، ارتش ایران نیز در سطح محدود شروع به اقدام متقابل کرد. بلافاصله بعد از اقدام ارتش ایران، سازمان ملل متحد طی پیامی از طرفین خواست تا از حمله به مناطق مسکونی جبهه مقابل خودداری کنند! به  این ترتیب توافق ۱۲ ژوئن ۱۹۸۴(22/3/1363) بین دول درگیر جنگ شکل گرفت. به دنبال این توافق بنابر تقاضای دبیرکل از شورای امنیت، هیاتهای ناظر آن سازمان جهت نظارت بر اجرای مفاد این توافق در تهران و بغداد مستقر شدند. رژیم عراق چند روز بعد در اعلامیه  ای بیان کرد: "عراق در صورتی از حمله به شهرها و مناطق مسکونی خودداری خواهد کرد که مناطق مزبور مرکز تجمع نیروهای نظامی نباشد"! به  این ترتیب عراق با نقض آتش  بس به بهانه  های واهی، مجدداً شروع به نقض توافقنامه ۱۲ ژوئن کرد.
3. حمله به هواپیماهای مسافربری؛ در طول جنگ، عراق چندین مرتبه به هواپیماهای مسافربری ایران و کشورهای دارای روابط دیپلماتیک با این کشور حمله کرد، از جمله:
۴ می ۱۹۸۲، حمله جت نیروی هوایی عراق به هواپیمای بن  یحیی، وزیر وقت امور خارجه الجزایر، بعد از ورود هواپیمایش به داخل مرزهای ایران. این حمله به انهدام هواپیمای حامل وزیر امور خارجه الجزایر و کشته شدن او و هیئت همراه انجامید.
۲۰ فوریه ۱۹۸۶، انهدام یک فروند هواپیمای مسافربری تهران به اهواز در حال پرواز. در این حمله همه مسافران کشته شدند.
۱۵ اکتبر ۱۹۸۶، در حمله هوایی به فرودگاه شیراز، یک هواپیمای مسافربری در روی باند هدف بمباران قرار گرفت. در این حمله ۳۰ مسافر هواپیما جان خود را از دست دادند.
۳ ژوئیه ۱۹۸۸، ناو یواس  اس وینسنس آمریکا هواپیمای ایرباس آ۳۰۰ مسافربری ایران را مورد اصابت دو فروند موشک قرار داد و منهدم کرد. در این حادثه ۲۹۰ نفر مسافر جان خود را از دست دادند.3
 
دلایل پیروزی ایران
ما مدعی هستیم که به دلایل مختلف، متقن و محکمه  پسند، در سطح راهبردی و راهبری پیروز مطلق جنگ بوده  ایم:
اول اینکه اجازه ندادیم که دشمن به اهدافش دست یابد. آیا نام این را نمی  توان پیروزی گذاشت؟
دوم این  که در سازمان ملل متحد عراق به عنوان متجاوز و آغاز  گر جنگ شناخته شد. اهمیت این موضوع یعنی متجاوز بودن عراق چنان مهم است که یکی از شروط اساسی ایران جهت رسیدن به صلحی پایدار در منطقه از همان اوائل جنگ بوده است. در ملاقاتی که حبیب شطی با امام(ره) داشت و از ایشان می  خواهند که جنگ را تمام کند، امام می  فرمایند شما از این در که بیرون رفتید اعلام کنید که عراق متجاوز است، ما جنگ را تمام می  کنیم؛ اما آنها حاضر نبودند که عراق را به عنوان متجاوز معرفی کنند.
سومین دلیل پیروزی ایران، نامه  هایی است که صدام حسین برای آقای هاشمی رفسنجانی رئیس جمهور وقت نوشت و در آن قید کرد "اکنون همان چیزی که شما خواستید" محقق شده و در حقیقت این سه دلیل کافی است که ما در سطح راهبردی و راهبری جنگ پیروز مطلق در دفاع مقدس باشیم.
چهارمین دلیل در سطح عملیات نیز با توجه به منطق جنگ که ارائه شد باید اذعان کرد که درصد قابل قبولی از پیروزی را نصیب خود کرده  ایم و اگر بخواهیم گروه بندی کنیم 70% عملیات  های ما با پیروزی توأم بوده و به اهداف خود رسیده است و 20% عملیات  های ما پیروزی نسبی کسب کرده که کمتر از حد انتظار بوده است و 10% عملیات  های ما همانند والفجر مقدماتی و کربلای 4 و همچنین قادر، با شکست مواجه شده است.
پنجم: در سطح تاکتیک نیز موفقیت  های فراوان داشته و همچنین اشتباهاتی نیز داشته  ایم که با وضعیت هر مقطع از دفاع مقدس و شرایط حاکم بر ایران و عراق توأماً همراه بوده است. اگر چه در مسائل تاکتیکی اشتباهاتی داشته  ایم، اما ما در شرایط انقلاب بوده  ایم و آمادگی لازم جنگی نداشته  ایم. ما جوان و کم  تجربه بودیم و دانشگاه و دانشکده جنگ ندیده بودیم. و حتی موجودیت ارتش نیز، یعنی حزب  اللهی  های ارتش همانند شهید والا مقام صیاد شیرازی و امیران حسنی سعدی، لطفی، سلیمانجاه، قویدل، مفید. در دوران شاهنشاهی کمترین نقشی در ارتش نداشتند؛ سپاه نیز به همین وضعیت و شاید هم نامناسب  تر دچار بود. شهید باقری، بقایی، دقایقی، همت و همچنین رضایی، صفوی، جعفری، علایی، غلامپور، با چه تجربه  ای وارد دفاع مقدس شده  اند؟!
با این همه مسائل در یک منظومة کل  نگر، توانستیم حزب بعث را کاملاً مرعوب نماییم و الان با افزایش قدرت بازدارندگی چتر امنیتی را درست کنیم که احدی امروز نمی  تواند خیال حمله به کشور ما را در سر بپروراند. آیا می  توان تصور کرد که استکبار جهانی از تجهیزات ما می  ترسد؟! یا ارتش و سپاه از نظر تجهیزات و نیروی انسانی بیشتر از عراق توان داشت و دارد؟! این طور نیست؛ آمار و ارقام می  گویند که ارتش عراق در تمام مراحل و مقاطع جنگ، برتری بالایی از نظر تجهیزات و امکانات و نیروی انسانی برخوردار بوده است؛ و حمایت  های سیاسی و اقتصادی و نظامی از ارتش حزب بعث عراق، هیچ  گونه محدودیتی نداشت.
سالی که آمریکا به عراق حمله کرد. ارتش بعث عراق در سال آخر تجاوز و در تجاوز مجدد به ایران، نزدیک به 3 ، 4 برابر جمهوری اسلامی تجهیزات داشت. الان هم استکبار جهانی از توانایی  ها و تجهیزات ما با خبر است، ولی علت این که به ما تعرض نمی  کند تنها به این دلیل است که در مورد ما نمی  تواند پیش بینی کند که عاقبت جنگ چه خواهد شد؛ و این درسی بوده است که آنها از دفاع مقدس گرفته  اند.

منابع:
1. کتاب زنگ تاریخ تألیف علی اکبر رئیسی.
2. آمار شهدا، جانبازان، آزادگان و مفقودالاثرها در این نوشته، به استناد "کتابک مقاومت" می  باشد که به کوشش محمد حسین قاسمی و همکاری اداره کل حفظ آثار و نشر ارزش  های دفاع مقدس استان قم نوشته شده است.
3. منبع: ویکی پدیا.
4. پژوهشگاه علوم ومعارف دفاع مقدس.

نوشتن دیدگاه