حجامت یعنی چه؟
حضرت جبرائیل در آسمان هفتم به پیامبر اکرم (ص) فرمود :

یا محمد إحجتم و أمر امتک بالحجامه« ای محمد ، حجامت کن و امتت را به حجامت امر فرما »

حجامت اصطلاحاً به روشی از خونگیری اطلاق می شود که جهت درمان بعضی از بیماریها به کار میرود و دارای سابقه تاریخی هفت هزار ساله می باشد و بعنوان یک سنت الهی در روایات و سیره پیامبران و ائمه اطهار(ع) مطرح گردیده و جزء احکام امضایی اسلام است و در طب سنتی نیز به عنوان رکن درمان حساب می آید . نام‌های علمی حجامت: Bloodletting , Scarification Wetcupping , Drycupping میباشد. البته با توجه به مفاهیمی که از دیدگاه اسلام به دست می آید واژه های نامبرده کامل نیستند .

 روش انجام حجامت چگونه است؟

پس از معاینه و اخذ شرح حال از بیمار، موضعی که برای حجامت تعیین شده است با لیوان حجامت که بصورت یکبار مصرف ساخته شده به مدت چند دقیقه بادکش می‌شود. بعد از ایجاد انبساط، توسط تیغ یکبار مصرف و استریل جراحی، چند خراش سطحی ایجاد می‌گردد، آنگاه به تناسب وضعیت جسمی، بالینی و عروقی در سه الی پنج مرحله از وی خون گرفته شده حداکثر 50 تا 70 سی سی خواهد بود. در حجامت خشک مرحله خونگیری انجام نمی شود.

آیا می‌دانید 16000  کیلینیک حجامت در دنیا وجود دارد که بزرگترین آن در نیویورک می‌باشد ؟

حجامت تا چه حد جنبه علمی دارد؟

تلاش علمی برای توجیه حجامت در جهان شروع شده است و تالیفاتی نیز در این زمینه منتشر گردیده است. کتاب « حجامت یک روش درمانی آزموده شده» حاصل پژوهشی است که دکتر « یوهان آبله » در کشور آلمان انجام داده است. کتاب « Cupping Therapy » حاصل مطالعات آقای دکتر Ilkay Chirali  است که در کشور آمریکا انجام شده است. مرکز تحقیقات طب آلترناتیو در ایالت نیویورک نیز مشغول فعالیت پیرامون حجامت است.
در کشور چین پیرامون مکانیسم اثر و کاربرد حجامت گرم و خشک مطالعاتی صورت گرفته است. در کشور مصر پزشکان متخصص تحقیقاتی را پیرامون اثر حجامت بر بیماریهای گوناگون منتشر ساخته اند. جمعی از پزشکان سوریه تحقیقاتی را پیرامون حجامت شروع کرده و گزارش اول آنان بر کتاب « دواء العجیب » منتشر گردیده است. در دانشگاه شهید بهشتی ایران هم در سالهای 71 و 72 چند طرح پژوهشی پیرامون حجامت اجرا گردیده است، از جمله:  مقایسه خون ورید و خون حجامت از نظر فاکتورهای بیوشیمیایی، مقایسه مواضع حجامت با مسیر مریدیان طب سوزنی، بررسی اثر حجامت بر سروتنین خون، بـررسـی تـاثیر حجـامت بـر بیماریهای عصبی و سردردهای میگرنی، نیز پژوهش دیگری است که در دانشگاه تهران در شرف انجام است و گزارش اولیه آن در پنجمین کنفرانس بین المللی طب اسلامی در هندوستان در سال 1999 ارائه گردیده است.

آیا همه پزشکان، حجامت را به بیماران توصیه می کنند؟

خیر. اطلاعات پیرامون حجامت در جامعه پزشکی محدود است. در دانشکده های پزشکی ایران این موضوع تدریس نمی شود، فقط در برخی از دانشگاه های آمریکا، انگلیس، آلمان و چین این موضوع به شکل کلاسیک تدریس می‌شود. طبیعی است که وقتی پزشکان ما از ویژگیهای درمانی حجامت بی اطلاع هستند، همه اقدام به این عمل نمی کنند. از سوی دیگر ایده هایی که مطرح گردیده است بسیار جدید است و بیش از دو دهه از عمر آن نمی گذرد.

حجامت در درمان چه بیماری هایی به کار می رود؟

در منابع طب اسلامی و طب سنتی، حجامت بعنوان یکی از ارکان مهم درمان ذکر گردیده است و بیماریهای گوناگون را درمان می‌کند و بصورت اختصاصی در منابع طب اسلامی به شکل پیشگیرانه، درمان همه بیماریهای شمرده شده است. تعداد هفتاد نوع بیماری با حجامت و داروهای همراه آن درمان شده  که افزایش کلسترول و تری گلیسیرید، دیابت غیروابسته به انسولین، اوره بالا، فشار خون بالا و فشار خون پائین، غلظت خون بالا، سرماخوردگی مکرر، آنمی (کم خونی)، سرخجه، آبله مرغان، سرخک، زونا، ایکترفیزیولوژیک نوزادان، پروستات، دیسمنوره، الیگومنوره، آمنوره، هیپومنوره، هیـرسوتـیسم (پرمویی)، برخی از انـواع نـابـاروری زنـان، کـیست تخمدان، فیبروم رحمی، ویار حـامـلگی، مـسمویـت غذایی و دارویــی، ســردرد مــیگرنــی، تــصلب شرایین، اعتیاد به مواد مخدر، هیپرتیروئیدی، هموروئید، افسردگی، سنگینی سر، اسپاسم عضلانی، کاهش رشد و کوتاهی قد، لاغری، واریس، کمردرد، آرتروزها، آکنه و بثورات پوستی، کهیر، آفت دهان، ریزش مو، گر گرفتن بدن، اپیستاکسی مکرر.

آیا استفاده از فواید حجامت تنها برای درمـان بیماریهاست ؟

بیشترین کاربرد انواع حجامت در پیشگیری از بیمارهاست و با مکانیسم های مختلفی از جمله تنظیم سیستم ایمنی، تنظیم ترکیبات بیوشیمی و هورمونی خون و تنظیم سیستـم اعـصاب خـودکار بـدن (سمپاتیمک و پاراسمپاتیک) موجب پیشگیری از بیماری ها می‌گردد و بدین ترتیب کاربرد حجامت بیشتر در بعد پیشگیری است و جزو بهداشت پیشگیری طب اسلامی محسوب می‌شود.

آیا حجامت برای اطفال و نوجوانان نیز قابل توصیه است ؟

بلی آثار و نتایج و فواید حجامت در نوزادان و اطفال و نوجوانان فراوان است که به برخی از آنان اشاره می‌شود :
1– افزایش قد، وزن و جهش رشد اطفال
2 – افزایش اشتها
3 – افزایش مقاومت اطفال نسبت به بیماری ها و کاهش سرماخوردگی و بیماریهای عفونی پس از حجامت
4 – اختلالات رفتاری و ناهنجاری های عصبی کودکان.

حجامت نوعی واکسیناسیون است.

محمد زکریای رازی برای اولین بار نوعی حجامت را جهت واکسیناسیون آبله در اطفال معرفی کرده است. طبق بررسی متون طب ایرانی و بررسی رفتارهای مرسوم طب افواهی، متوجه این حقیقت می‌شویم که یکی از دلایل اسرار پیشینیان بر حجامت کردن کودکان و نوزادان ( این هم بصورت متوالی و متواتر) ، نوعی تقویت سیستم ایمنی و دستگاه دفاعی بدن اطفال بوده است. با این تقویت سیستم ایمنی، دفاع بدن طفل در مواجهه به عوامل ویرولانت و باکتریال و پاتوژن ها موفق تر عمل خواهد کرد.

تقویم زمانی حجامت اطفال

سن شروع حجامت از دیدگاه طب افواهی از بدو تولد می‌باشد ( یا چهل روز اول عمر ) و در ادامه اول بهار و اوایل یا اواسط پائیز کودک را حجـامت می‌کـرده‌اند. سـن آغـاز حـجامت از مـنظـر طب ایرانی (سنتی) و حکیمان بزرگ چون زکریای رازی و جرجانی پس از دوسالگی بوده و بیشتر معتقد به حجامت سالی یک مرتبه ( اوایل بهار )  بوده اند. سن اولین حجامت از دیدگاه طب اسلامی و اهل بیت (ع) از چهار ماهگی می‌باشد که به عنوان پروفیلاکسی توصیه به حجـامت مـاهانه ( ماهی یکبار ) تا سن بلوغ شده است. ضـمنـاً حجامت نقره هم زیر چهار سالگی مجاز دانسته شده است.بیش از 43 نوع بیماری اختصاصی در اطفال با حجامت قابل درمان است و نیز حجامت تاثیر ویژه ای در شادابی پوست، مو، افزایش هوش و حافظه اطفال و نوجوانان دارد.

پیامبر اکرم (ص) : « بهترین درمان برای شما، حجامت و فصد می‌باشد ».
(طب النبی، ابن قیم جوزیه)

حجامت نسبت به سایر روشهای درمانی متداول چه مزیتهایی دارد ؟

به طور کلی حجامت یک روش درمانی بدون عوارض جانبی است و اگر بصورت تخصصی از آن استفاده شود برتری های فراوانی نسبت به روشهای درمانی جاری مانند مصرف داروهای شیمیایی و جراحی دارد.

مزیتهای درمان با حجامت را می‌توان به طور خلاصه بدین شرح بیان کرد :

1 – حجامت یک روش درمانی بدون عوارض جانبی است
2 – حجامت برای کلیه سنین کاربرد دارد
3 – حجامت با حداقل توان فنی و تجهیزات اجرایی می‌تواند بیماریهای سخت و مزمن را درمان کند
4 – حجامت هیچگونه وابستگی فنی، علمی و ابزاری به خارج از کشور ندارد
5 – در حجامت فاکتورهای مداخله گر وجود ندارد و با یک رفتار کامل موجب درمان می‌شود
6 – حجامت چون یک دستور دینی است، توان جلب تاثیرات روانی (سایکوتیک) در آن بالاست و از این طریق علاوه بر افزایش سطح درمان پذیری، موجب تقویت فرهنگ و اعتقادات مذهبی و ارتباط انسان به خداوند تبارک و تعالی می‌شود. حجامت یک روش درمان پیچیده و دارای ظرفیتهای گوناگون می‌باشد که تجویز و اجرای آن باید زیر نظر پزشکان عضو موسسه تحقیقات حجامت ایران و آشنا به مبانی طب سنتی و طب اسلامی باشد.

 جایگاه حجامت در طب سنتی کجاست ؟

تمام بزرگان طب سنتی ایران حجامت را بعنوان یکی از ارکان مهم درمانی ذکر کرده اند. محمد زکریای رازی در کتاب الحاوی، شیخ الرئیس ابوعلی سینا در کتاب قانون در طب، سیداسماعیل جرجانی در کتاب ذخیره خوارزمشاهی و عقیلی خراسانی در کتاب خلاصه الحکمه و فی مجمع الجوامع به شیوه گسترده ای پیرامون حجامت و کاربرد آن در درمان صحبت کرده اند و از حجامت برای درمان بیماریهای فراگیر و مهم مانند سکته قلبی، مالیخولیا، سردردهای میگرنی و بخشی از بیماریهای پوستی بهره می‌گرفته اند.
در طب اسلامی و منابع مذهبی نیز توصیه های فراوانی به انجام حجامت شده است.
رسول اکرم (ص) و ائمه اطهار (ع) خود حجامت می‌کرده اند و روش انجام آنرا بیان فرموده اند و ویژگیهای درمانی آنرا برشمرده اند.
در این زمینه بیش از پانصد روایت مطرح است که در کتاب « حجامت از دیدگاه اسلام » جمع آوری شده است.

آیا می‌دانید: با حجامت بیماریهایی چون : بواسیر، کم کاری و پرکاری تیروئید، میگرن، زونا، بیماریهای پوستی، جوش صورت، دیابت و زخمهای آن، فشار خون، چربی خون، سینوزیت، انواع کمردردها و پا دردها، سنگ کلیه، نفخ و ورم معده، فیروم، کیست تخمدان، اعتیاد، آرتروز، آفت، آلرژی، آبله مرغان، کم خونی، کهیر و.... درمان قطعی شده اند ؟

نوشتن دیدگاه